ORIGINAL_ARTICLE
حضانت اطفال در رویکرد فقهی و حقوقی
این مقاله ضمن اینکه بهمفهوم حضانت و توضیح قلمرو آن میپردازد، نخست فلسفهی حضانت را مورد بررسی و تحقیق قرار میدهد و بهدنبال آن، در این که حضانت حق است یا تکلیف، اقوال مختلف فقهای شیعه را احصا مینماید. سه دیدگاه عمده در این باره وجود دارد:
1- کسانی نظیر صاحب جواهر(ره) قائلند بهاین که حضانت، حق محض است. او میگوید: درادلهی فقهی چیزی که دلالت بر وجوب حضانت نماید، وجود ندارد (جواهر، 31، 283).
2 - فقهایی نظیر سیدعلی طباطبائی حضانت را آمیختهای از حق و تکلیف میدانند و قانونگذار نیز در مادهی 1172 از قانون مدنی، همین نظر را میپذیرد.
3 - مشهور فقهای امامیه قائل بهتفصیل اند و آن را تنها نسبت بهپدر، آمیختهای از حق و تکلیف میدانند. امام خمینی(ره) و آیه ا...خوئی(ره)، از فقهای معاصر، این دیدگاه را پذیرفتهاند (تحریرالوسیله، 2، 449 و منهاج الصالحین،2،286).
هر چند قانونگذار در مرحلهی اول قانونگذاری، در قانون مدنی گرایش بهدیدگاه دوم دارد و قائل بهآمیخته بودن حضانت نسبت بهحق و تکلیف است، در مرحلهی بعد، از این نظر عدول نموده و نظر بدوی را تخصیص میزند. مقایسهی این دو مرحلهی قانونگذاری نشان میدهد که قانونگذار نیز سرانجام در مسألهی حضانت، بهدیدگاه مشهور فقها متمایل شده است.
https://raj.smc.ac.ir/article_27076_5041da086ad07ac6bf334bba073a3405.pdf
2006-02-20
7
27
حضانت طفل
حق پدر
تکلیف پدر
حق مادر
مهدی
فلاح
1
استادیار فقه و مبانی حقوق مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
صفات ذات از دیدگاه اشاعره، معتزله و تشیع
در این مقاله صفات ذات الهی از منظر سه فرقهی مهمّ کلامی اسلام، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. اشاعره قائل بهصفات زاید بر ذات خداوند (تشبیه) بوده ولی معتزله بهنفی صفات و نیابت ذات از صفات (تنزیه) معتقد است و تشیع نیز جمع بین تشبیه و تنزیه، عینیت صفات با ذات را پذیرفته است. ملاصدرا با استفاده از قاعدهی «بسیط الحقیقة»، عینیت صفات با ذات را نیک بیان کرده و کوشیده است تا اختلاف اشاعره و معتزله را بهگونهای با هم جمع کند. از این دیدگاه، صفات خداوند بهلحاظ وجود، با ذات متحد اما بهلحاظ مفهوم، با هم مغایرند.
معتزله مانند شیعه، قدرت را صفت پایه دانسته که بر اساس آن، بهترتیب صفات علم و حیات نیز اثبات میشود، ولی اشاعره بر پایهی حیات، صفات دیگر مثل قدرت، علم و اراده را اثبات میکنند. همهی فرق، ذات اقدس حق را ازلی و ابدی، غنی بالذات و عالم و قادر بهمسموعات و مبصرات میدانند و در توحید ذاتی اختلاف چندانی ندارند؛ ولی در توحید صفات، بین آنها اختلاف دیده میشود؛ اشاعره کثرت را پذیرفتهاند، ولی معتزله طرفدار توحید اند.
اشاعره، ارادهی الهی را مطلقاً از صفات ذات میدانند، ولی معتزله تحت تأثیر ظاهر برخی روایات، آن را مطلقاً از صفات فعل بر میشمرند. اما شیعه با تحلیل دقیقی اراده را در دو معنای حب ذات، از صفات ذاتیه، و تصمیم گیری بهمعنای صفت فعل تحقیق کرده است. معتزله و برخی از متکلمان امامیه کلام الهی را بهمعنی «ایجاد کلام» و یا «قدرت بر تکلّم» و در نتیجه صفت فعل میدانند. از دیدگاه اشاعره، کلام الهی معنایی قائم بهذات حق تعالی موسوم بهکلام نفسی و مدلول کلام لفظی است. ولی بهاعتقاد حکما، مجموع جهان، اعم از مجرد و مادی، کلام تکوینی اویند.
https://raj.smc.ac.ir/article_27079_5270420d7f38ef9aaf0cd69b6bcda861.pdf
2006-02-20
29
57
توحید صفات
صفات ذاتیه
صفات فعلیه
هاشم
محمدی
1
دانش آموختهی کارشناسی ارشد فلسقه و کلام اسلامی.
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
جایگاه اخلاق در اندیشهی سیاسی اسلام و غرب
مدّعاى مقالهی حاضر آن است که گرچه از دیرباز مفاهیم اخلاقی در جوامع غربی مطرح بوده است واندیشمندان آن دیار سخنانی در این باره ارائه کردهاند، اما نمیتوان سخنان آنان را درسطح تعالیم اسلام در این باره ارزیابی نمود. زیرا اخلاق در اندیشهی آنان محوریت نداشته است و علاوه بر آن، برخی از آن اندیشمندان در عرصهی حکومت و سیاست با ارزشهای اخلاقی سر ستیز داشتهاند. براى اثبات این سخن، این مؤلفهها مورد بررسى قرار گرفته است: عدالت گسترى، اقامهی قسط وعدل، نفى ظلم و ستم، نفى قدرتطلبى و برترى جویى، محبت و مهرورزى بهعموم مردم (مسلمان و غیرمسلمان)، احترام بهآراى عمومى(نصیحت و مشورت پذیرى)، رعایت اصول اخلاقى و انسانى در برخورد با دشمنان، پایبندى بهعهد و پیمان و امانت دانستن قدرت و حکومت. توجه اساسی بهاین مؤلفهها در تعا لیم اسلامی، حکایت از آن دارد که اخلاق، مبنا و پایهی سیاست در اسلام را تشکیل میدهد و اصول و مبانى سیاست در خدمت اخلاق و در جهت نشر و گسترش آن قرار گرفته است. از این منظر، تعالیم و اصول اخلاقى، معیار قانونگذاران و مبناى سیاستگذارى و تصمیمگیرى حاکمان سیاسى قرار مىگیرد.
https://raj.smc.ac.ir/article_27082_69ac6d80486a4752b73d8fa2ee18991a.pdf
2006-02-20
59
84
پیامبر اسلام(ص)
اخلاق
سیاست
حکومت
حاکمیت
اخلاق سیاسى
سیاست اخلاقى
محمد علی
برزگر
1
دانش آموختهی کارشناسی ارشد علوم سیاسی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ثروت و فقر در ایالات متحده
این نوشتارترجمهی فصل دوم کتابِ «دموکراسی اقلیت، اثر مایکل پارنتی اندیشمند علوم سیاسی و منتقد نظام سرمایه داری آمریکا است. او در این اثر، بر اساس اطلاعات مستند و برگرفته از جرائد و رسانههای امریکا، تفاوت فاحش و باورنکردنی بین طبقهی ثروتمند و طبقات میانی و پایین را بهتصویر کشیده است. آسیبهای ناشی از زیاده طلبیهای بیش از حد نظام سرمایه داری در حوزههای اقتصادی، فرهنگی و محیط زیست، در این اثر مورد بررسی واقع شده است و مطالعهی آن بهخوبی نشان میدهد که چگونه اقلیت سرمایه دار، از طریق سلطهای که بر رسانه ها، مراکز فرهنگی و آموزشی و نیز بر مبادی سیاستگذار و تصمیم گیرنده دارد، با جدیت اهداف خود را دنبال میکند. در این نظام، سودجویی افراطی اقلیت سرمایه دار، جای مصلحت اندیشی برای امور ملت را گرفته و عملاً فضایی برای اندیشهی آزاد و طرح مطا لبات ملی باقی نگذاشته است. خواننده ی این اثر به خوبی از استیلای اقلیّتی کمتر از سه درصد جمعیت ایالات متّحده بر حدود 80 درصد منابع و ثروت آن کشور پی خواهد برد. نقدی هم توسط مات نئونکه بر آخرین چاپ این اثر بهرشتهی تحریر در آمده است. این نقد با نوعی عصبیت همراه است و در آن، گاهی واژگان موهنی بهکار رفته که در شأن یک صاحب قلم نیست؛ این نقد بههیچ وجه نتواسته است استنادات پارنتی را تضعیف نماید و تنها بهدلبستگی پارنتی بهمارکسیسم و نادیده گرفتن ارزشهای غربی ا شاره کرده و بر آن پا میفشارد.
https://raj.smc.ac.ir/article_27083_9dbf6e8edb208f88c6385fdb9d7a7b37.pdf
2006-02-20
85
122
مایکل پارنتی
سرمایه داری شرکتی
دموکراسی اقلیت
اسحاق
طاهری
ensanpajoohi@gmail.com
1
استادیار فلسفه مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
معنای تجدّد درکلام جدید
کلام جدید عنوانی است که در سدهی اخیر مطرح و مورد اقبال دانشمندان و مراکز علمی پژوهشی واقع گردیده است؛ این اقبال همراه با ابهامی در مفهوم تجدد و متعلق آن است که: آیا تعبیر تجدد در باره ی علم کلام صحیح است یا نه؟ اگر صحیح است، آیا مجموع ارکان دانش کلام، مشمول این تجدد قرار گرفته یا بخشی از ارکان فرعی آن؟ وجود تفسیرهای متفاوت در چیستی کلام جدید، سبب شده است تا دیدگاهها و برداشتهای مختلفی از کلام جدید مطرح گردد.
این نوشتار با بررسی مفهوم تجدد، دیدگاههای مطرح شده در بیان متعلّق تجدد را مورد نقد و بررسی قرار داده و با بیان دیدگاه برگزیده، عمومیت شمول تجدد را در تمام ارکان علم کلام نفی میکند و متعلّق تجدد را بهطور خاص در محورهای محدودی از ارکان آن میداند که تنها شامل مسائل، مبانی، روشها، رویکردها و زبان میشود.
https://raj.smc.ac.ir/article_27084_02b1c511edebd71f7da4f77d63adfab1.pdf
2006-02-20
123
149
علم کلام
کلام قدیم
کلام جدید
تجدد کلام
سیّد جمال
میرمحمّدی
1
مربّی فلسفه و کلام اسلامی مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
انقلاب علمی امام خمینی(ره) علیه پارادایم سکولار رژیم پهلوی
دراین مقاله، تحوّل بنیادی و علمی که توسط امام خمینی(ره) قبل از شکل گیری انقلاب اسلامی بهمنصّهی ظهور رسید، مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است. این تحوّل که از آن به انقلاب علمی تعبیر شده است، در برابر پارادایم سکولار رژیم پهلوی شکل میگیرد و به طور جدّی آن را بهچالش میکشد. کانون این انقلاب، سیاسی و اجتماعی دانستن جوهرهی دین است؛ بر خلاف گزارهی اصلی نگرش علمی غالب که آموزههای دینی را متوجّه اخلاق فردی یا حتّی گاهی آن را منسوخ میپنداشت. امام خمینی(ره) توانست سرشت سیاسی اجتماعی آموزههای دینی را بهگونه ای تبیین نماید که جای هیچ گونه تردیدی در این باره باقی نماند و دیدگاه مدّعیانِ حاکم مبنی بر جدایی دین از سیاست بهحاشیه رانده شود.
https://raj.smc.ac.ir/article_27085_0f8c13374b21e64378bed1ae0a115fff.pdf
2006-02-20
151
174
انقلابهای علمی
امام خمینی(ره)
پارادایم سکولار صر پهلوی
آیت
قنبری
1
استادیار علوم سیاسی پژوهشکده تحقیقات اسلامی
LEAD_AUTHOR