مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی (ره)
انسان پژوهی دینی
2251-6024
2717-2732
7
23
2010
11
01
فطرت در آیینه قرآن
5
28
FA
آیت ا..
جوادی آملی
استاد حوزه علمیه قم
انسان موجودی ذو ابعاد و ودیعهای بیهمتا در آفرینش است. و در کنار برخورداری از عقل و تمایل به مباحث برهانی، در عمق جان واجد خصیصه فطرت است که در صورت قرار گرفتن در مسیر صحیح و نزاهت از انحرافات فکری و عملی، حقیقتگرایی و حقجویی و تمایل به دین و خدا در او شکوفا میشود و از چاه طبیعت به افق اعلی میرسد. در این مقاله با توجه به برخی آیات قرآن، مفهوم فطرت، جایگاه آن در حیات اصیل انسانی و مختصات امور فطری بیان شدهاست. افزون بر آن، وجه امتیاز قرآن در تبیین فطرت و لوازم آن در مقاله نمایانده شده است.
فطرت الهی,امور فطری,دین فطری,معارف حقه
https://raj.smc.ac.ir/article_1825.html
https://raj.smc.ac.ir/article_1825_79aeb95620db999412460b17bac4438d.pdf
مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی (ره)
انسان پژوهی دینی
2251-6024
2717-2732
7
23
2010
11
01
تأملی در نظریه تجرد نفس صدرایی
29
50
FA
محسن - هادی
جوادی - موسوی
دانشیار فلسفه و کلام دانشگاه قم -
دانشجوی دکتری فلسفه تطبیقی مرکز تربیت مدرس دانشگاه قم
تجرد نفس از نگاه ملاصدرا تفسیری در مقابل نظریه تجرد نفس قائلان به حدوث نفس مجرد است. ارائه تصویری از تجرد نفس از نظر ملاصدرا میتواند درک بهتری را از چگونگی نظریه حدوث جسمانی و بقاء روحانی نفس، رابطه نفس و بدن و چگونگی تبدیل جسمانی به مجرد موجب شود. با استفاده از اصول فلسفه صدرایی و همچنین لوازم فلسفی آنها میتوان به تبیین چگونگی تجرد نفس پرداخت. این نظریه از سویی در تقسیم تجرد به برزخی و عقلی و از سوی دیگر در چگونگی تجرد عقلی نفس با نظریه قائلان به حدوث نفس مجرد متفاوت است. بر اساس اصالت وجود ملاک در وحدت و کثرت اشیاء وجود آنهاست. در حرکتی که جوهر نفس انسانی در مراتب تشکیکیِ وجود، دارد به هر مرتبه بالاتر که وارد میشود آن مرتبه اصل وجودش و سایر مراتب جزو لوازم و شئون نفس به حساب میآیند. لذا نفسی که به مرتبه تجرد عقلی میرسد به امری مجرد مانند عقل تبدیل نمیشود بلکه نفسی که به درجه تجرد رسیده در عین حفظ لوازم و شئونش، یعنی بدن، اجزای نباتی و حیوانی، در ضمن وجودی واحد، با امر مجرد ارتباط برقرار کرده و عنوان مجرد بر او صدق میکند اما مانند عقول مجرد نمیشود.
نفس,ملاصدرا,تجرد نفس,اتحاد نفس و بدن,تجرد عقلی نفس
https://raj.smc.ac.ir/article_1826.html
https://raj.smc.ac.ir/article_1826_21f74507e3b5c7bb3b8aa1f0a7774c04.pdf
مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی (ره)
انسان پژوهی دینی
2251-6024
2717-2732
7
23
2010
11
01
اختیار، قانون علیت و دترمینیسم
47
76
FA
محمدحسن
قدردان قراملکی
مجتمع شهید محلاتی
ghadrdang@yahoo.com
این مقاله به بررسی سازگاری یا ناسازگاری اصل اختیار با اصل علیت فلسفه و قانون موجبیت«دترمینیسم» فیزیک میپردازد. نویسنده نخست به تعریف و تبیین حقیقت اختیارو جبر پرداخته، آنگاه شبهات مدعیان تعارض اختیار با اصل علیت (جبر علی و معلولی، استحاله ترجیح بلامرجح و تسلسل ارادهها) را تحلیل و نقد مینماید. بخش آخر مقاله به بررسی و مقایسه قانون دترمینیسم فیزیک کلاسیک و قوانین آماری و اصل کوانتوم فیزیک جدید با اصل اختیار و جبر اختصاص یافته است.
آزادی انسان,آزادی اراده,وجوب علّی و معلولی,فیزیک کلاسیک,فیزیک کوانتوم
https://raj.smc.ac.ir/article_2123.html
https://raj.smc.ac.ir/article_2123_726d5a51870f788c1e6d6f605462625c.pdf
مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی (ره)
انسان پژوهی دینی
2251-6024
2717-2732
7
23
2010
11
01
تقسیم نفوس اخروی و سعادت یا شقاوت آنها
در فلسفه سهروردی
71
103
FA
عین الله خادمی
مرتضی حامدی
دانشیار فلسفه و کلام دانشگاه شهید رجائی تهران
دانشجوی کارشناسی¬ارشد فلسفه و حکمت اسلامی
سهروردی در یک تقسیمبندی، انسانها را به کاملان در علم و عمل، متوسطان در علم و عمل، زاهدان پارسا، کاملان در علم اما ناقصان در عمل و در نهایت ناقصان در علم و عمل تقسیم نموده است. از زاویه دیگر، ایشان نفوس را به سادة پاک، سادة ناپاک، غیرسادة کامل پاک، غیرسادة کامل ناپاک، غیرسادة غیرکامل پاک و نفوس غیرسادة غیرکامل ناپاک تقسیم کرده و نتیجه میگیرد که سعادتمندان یا خوشبختان، همان کاملان در علم و عملاند که به «نورالانوار» میپیوندند. آنان سعادتمندترین آدمیاناند اما شقاوتمندترین اشقیاء، ناقصان در علم و عمل و کاملان در عمل اما ناقصان در علماند که از شدت عذابشان به خدا پناه میبرند. سایر نفوس اگرچه بنابر لطف ایزدی، عاقبت از عذاب و الم اخروی خلاصی مییابند اما سعادت و خوشی آنها، محفوف به غواسق ظلمانی است.
مراتب نفوس,سعادت,شقاوت,لذت و رنج,نور الانوار,سهروردی
https://raj.smc.ac.ir/article_2124.html
https://raj.smc.ac.ir/article_2124_0622d19277c98464e5d800556ac386c3.pdf
مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی (ره)
انسان پژوهی دینی
2251-6024
2717-2732
7
23
2010
11
01
تحلیل تطبیقی رابطه نفس و بدن
در فلسفه دکارتیان و ملاصدرا
97
120
FA
ابوالحسن
غفاری
استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
dr.ah.ghafari@gmail.com
ثنویت افراطی بین نفس و بدن در فلسفه دکارت معضل رابطه آن دو را پیش آورد. هیچ کدام از راه حلهای دکارت در نحوه ارتباط نفس و بدن قانع کننده نبوده و او در نهایت با اعتراف به ناتوانی خود، فکر نکردن در اینباره را بهتر از فکر کردن دانست. مالبرانش از طریق مبانی کلامی و انحصار علیت در خدا سعی در حل این مشکل داشته و ارتباط آنها را فعل خدا میداند. اسپینوزا از طریق تحویل کثرات به امر واحد و اینکه نفس و بدن، حالات جوهر واحدند، سعی در حل مسأله رابطه نفس و بدن دارد. لایب نیتس به کثرت منادهای نفس و بدن قائل شده و از طریق هماهنگی ازلی که بین منادهای نفس و بدن برقرار است سعی در حل مسأله میکند. هیچ کدام از این متفکرین نتوانستهاند در این مسأله کامیاب باشند. بهترین و کامیابترین پاسخ از نحوه ارتباط نفس و بدن را میتوان در فلسفه ملاصدرا یافت، از نظر وی نفس در ابتدای حدوث دارای صورت جسمانی است و بدن مرتبه نازل اوست و سپس در اثر حرکت جوهری به مراتب دیگر نایل میشود.
نفس و بدن,ثنویت دکارتی,اسپینوزا,مالبرانش,لایب نیتس,ملاصدرا
https://raj.smc.ac.ir/article_2127.html
https://raj.smc.ac.ir/article_2127_4d2b202d34411ce5ce424d019f6dbf79.pdf
مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی (ره)
انسان پژوهی دینی
2251-6024
2717-2732
7
23
2010
11
01
نقش اجتهاد در تدوین علوم انسانی اسلامی
115
130
FA
حسن
معلمی
استادیار دانشگاه باقرالعلوم(ع) و استاد حوزه علمیه
با توجه به قلمرو وسیع دین مبین اسلام و شمول آن نسبت به مسایل فردی، اجتماعی، روحی، جسمی، مادی، معنوی و همه ابعاد و شئون انسانی و ارتباط تنگاتنگ علوم انسانی همچون روانشناسی، جامعهشناسی، حقوق، سیاست، تعلیم و تربیت با جنبههای معنوی و روحی و فردی و اجتماعی انسان، پیوند عمیق اسلام و علوم انسانی روشن میگردد. همچنین نحوه دستیابی به معارف قرآن و سنت و عقل بدیهی و قریب به بدیهی نیز جز با تلاش علمی و با مهارت در متون و منابع دینی از طریق آشنایی عمیق با لغت، ادبیات، فصاحت و بلاغت، رجال، قواعد تفسیر و حدیث، قواعد اصول، مباحث عقلی و ملازمات عقلی و امثال آن نیست؛ این امور نیز همان اجتهاد مصطلح است؛ پس تنها راه دستیابی به علوم انسانی اسلامی، بهرهگیری از اجتهاد است.
اجتهاد,علوم انسانی,علم دینی
https://raj.smc.ac.ir/article_2129.html
https://raj.smc.ac.ir/article_2129_a650e5b71ebf6c78fd34a5c978af8e86.pdf
مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی (ره)
انسان پژوهی دینی
2251-6024
2717-2732
7
23
2010
11
01
تجربه¬گرایی هیوم و تأثیرآن برآموزه¬های دینی
127
148
FA
مسلم
محمدی
استادیار دانشگاه تهران
mout.ac.ir@gmail.com
در این پژوهش پس از تجزیه و تحلیل دو جنبه از تجربهگرایی هیوم یعنی اصالت حس و علیت انکاری، روشن شده است که پیامد پایبندی به این نظریه در عین تناقض درونی آن، حسن و قبح افعال و حقایق را صرفاً یک امر اعتباری و قراردادی جلوه خواهد داد و به طور طبیعی آنها را به نسبیت و بیثباتی خواهد کشاند. همچنین پیامد دیگر، انحصار معرفت در مشاهدات حسی نادیده و کنار گذاشتن خداباوری و دینمداری است. در پایان این جستار با توجه به خلط هیوم میان عادت و قانون علیت، نگاهی خواهد شد به حقیقت علیت در نگاه حکمای معاصر اسلامی.
هیوم,تجربه¬گرایی,علیت انکاری,گزاره¬های اخلاقی
https://raj.smc.ac.ir/article_2130.html
https://raj.smc.ac.ir/article_2130_1568105846cee173b462d48fcaa9c994.pdf