فمینیسم اسلامی مفهوم و جریانی است که متأثر از جریان غربی فمینیسم در دهه‌های اخیر در کشورهای اسلامی، ازجمله ایران رواج یافته است؛ به‌گونه‌ای که بیشتر مدافعان حقوق زنان در این کشورها خود را فمینیست مسلمان معرفی می‌کنند و تلاش می‌نمایند با نگاهی جدید به آموزه‌های دینی و سنت‌های رایج، تفسیری خاص از آن را ترویج نمایند.
مهم‌ترین مبانی فکری فمینیسم اسلامی عبارتند از: اومانیسم اسلامی، عدالت عرفی، تأکید بر مساوات، آزادی و فردگرایی، تقدم جامعه‌گرایی بر خانواده‌گرایی و تأکید بر مشارکت اجتماعی، تفکیک میان جنس و جنسیت، برابری حقوق زن و مرد. همچنین شاخصه‌هایی که جریان فمینیست مسلمان بر آن تأکید دارد، جداانگارى دین‌دارى و دین‌مدارى، نفی احکام ثابت و نگاه منفى به نقش زنان در خانواده است. آنچه بیش از هر چیز برای نظریه‌پردازان و طرف‌داران فمینیسم اسلامی حائز اهمیت بوده، این است که در ظاهر مواجهه و تقابل جدی با دین صورت نپذیرد. آنان با تمسک جستن به منابع دینی - ازجمله قرآن کریم و احادیث - در تلاش بودند تفاسیر عرف‌گرایانه و مدرنیستی از این منابع ارائه دهند. ازاین‌رو این نظریه‌پردازان بر لزوم به‌کارگیری شیوه‌های کلاسیک استنباط احکام شرعی، ازجمله «تفسیر» و «اجتهاد» در راستای احقاق حقوق زنان و ارائه تفاسیر «زنانه» و به دور از «رویکرد مردسالارانه» تأکید می‌ورزند.
مقاله حاضر ضمن پرداختن به پیشینه تاریخی و عناصر و گروه‌های این جریان و مبانی فکری و شاخصه‌های آن، به نقدهای واردشده بر آن می‌پردازد.
A Critical Study of the Origins of Islamic Feminism
نویسندگان [English]
Abolhasan Hoseinzade1؛ Hosein Abbasian2
چکیده [English]
Islamic feminism and the feminist movement that has influenced the West in recent decades have spread in Muslim countries, including Iran, to such an extent that most supporters of women`s rights introduce themselves as Muslim feminist and try to present a new comment of traditional and original understanding of Islamic teachings in harmony with their claims. The most important foundations of Islamic feminism include Islamic humanism, customary justice, emphasizing on equality, liberty and individualism, the priority of socialism in comparison to family and emphasis on social involvement, separation between sex and gender, equality of men and women. Also the characteristics emphasized by the Muslim feminist movement consist in distinguishing between religiosity and religious-circuit, negating fixed rules and negative view of women's role in family.
The most important aim of the Islamic Feminist advocates and theorists is not to oppose religion seriously. They are trying to provide their norm-oriented and modernist interpretations relying on the religious sources such as Quran and Hadith. Therefore the classical theorists stressed the need to further deduce religious rulings, including commentary and discretion in women's rights and provide interpretations of feminine and away from masculine approach underscored. This article has studied the group`s history and thought along with critical studies in the field.
کلیدواژه‌ها [English]
feminism, Islamic Feminism, Gender, Women's Rights
ابتدای صفحه