چگونگی ترابط عرفان و سیاست در سبک زندگی قرآنی و سبک زندگی مدرن

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه امام حسین(ع)

2 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی(ره)

3 دانشجوی دکتری تفسیر و علوم قرآنی و سطح چهار حوزه علمیه قم.

10.22034/ra.2022.532021.2672

چکیده

سبک زندگی ناظر بر سلوک فردی و اجتماعی افراد یک جامعه و بسته به نوع ایدئولوژی و جهان­بینی مکتب، متفاوت است. عرفان و سیاست اسلامی نیز درهم آمیختگی شدیدی دارند که در سبک زندگی فردی و اجتماعی افراد بروز می­کند. پژوهش پیش­رو با هدف کشف چگونگی ترابط عرفان و سیاست در سبک زندگی قرآنی و سبک زندگی "انسان مدرن"  در نظریه عقلانیت و معنویت، پس از تبیین مفاهیم نظری پژوهش و ابعاد عرفانی سیاسی و ویژگی­های سبک زندگی مؤمنانه به شیوه توصیفی و تحلیلی و با بهره­گیری از آیات قرآنی به این نتیجه رسیده است که سبک زندگی قرآنی تداعی کننده پیوند عرفان و سیاست با حفظ هم­طرازی تعبد و تعقل، عقل معاد و معاش و نیز معنویت و مدیریت در متن زندگی مؤمنان است. اما در سبک زندگی "انسان مدرن" مصطفی ملکیان، سکولاریسم مجالی برای جولان اجتماعی عرفان و معنویت باقی نمی­گذارد. در واقع صاحب نظریه "عقلانیت و معنویت"  با فروکاست عرفان به معنویتی فردگرا، شریعت گریز و غیر تعبدی، سعی بر سازوار نمودن این دو بظاهر متعارض دارد. در واقع این نظریه تلاشی است در جهت آرامش بخشی، امیدواری، شادی آفرینی و محروم نماندن انسان مدرن از عرفان و معنویت اما به قیمت ذبح تدین و تعبد به پای عقل معاش، که امکان پیوند عرفان و سیاست ناب را در سبک زندگی منتفی می­سازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

On the Quality of the Relationship between Mysticism and Politics in Quranic and Modern Lifestyles

نویسندگان [English]

  • Mohammad Behzad 1
  • Mahdi Shoshtari 2
  • Ali Sefidian 3
1 Assitant Professor in department of Islamic Teachings, Imam Hussein University
2 Assitant Professor in department of Islamic jurisprudence and foundations of law, Shahid Mahalati higher education complex.
3 Senior researcher in Quranic interpretation and Quranic Sciences
چکیده [English]

Lifestyle dominates the social and individual conduct of people in a society and, depending on the ideology and worldview of each school, adopts different manifestations. Mysticism and Islamic politics are closely intertwined which emerges in social and individual lifestyles. Employing the theory of rationality and spirituality, the present research intended to discern the quality of the relationship between mysticism and politics in modern and Quranic lifestyles of the modern Man. After explaining the theoretical concepts and political-mystical dimensions and characteristics of the faithful lifestyle through a descriptive-analytical method and analysis of the Quranic verses, it was concluded that the Quranic lifestyle denotes the close affinity between mysticism and politics while maintaining the due weight of servitude and rationality, livelihood intellect and consideration for resurrection and spirituality and management in the heart of the faithful life. However, in the “modern man” lifestyle by Mustafa Malekeyan, secularism overshadows the social emergence of mysticism and spirituality. In fact, the author of the theory of “rationality and spirituality” reduces mysticism to an individual, non-religious and non-divine spirituality and tries to harmonize these two seemingly contrasting concepts. In fact, this theory is an attempt to engender relaxation, hope, and happiness in modern man and deter his deprivation from mysticism and spirituality at the expense of sacrificing religion and servitude in the way of livelihood intellect, which, in turn, eliminates the possibility of the relationship between pure mysticism and politics in lifestyle. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Lifestyle
  • Mysticism
  • Modern Man
  • Spirtuality
  • Rationality
  • قرآن کریم.
  • ابن فارس، زکریا احمد (1404ق)، معجم مقاییس اهل اللغه، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
  • ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق)، لسان العرب، بیروت: دارالفکر للطباعة.
  • ابوالحمد، عبدالحمید (1370)، مبانی سیاست، تهران: انتشارات توس، چ ششم.
  • اسماعیلی، حمید (1382)، معنویت بدون دین، تحلیل و نقدی بر پروژه عقلانیت و معنویت، تهران: سوره اندیشه، مرداد.
  • امینی نژاد، علی (1390)، حکمت عرفانی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی8.
  • آشتیانی، سید جلال‌الدین (1375)، شرح مقدمة قیصری بر فصوص‌الحکم، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
  • آقابخشی، علی (1383)، فرهنگ علوم سیاسی، تهران: چاپار.
  • بهزاد کرمانی، محمد (1388)، کابالا: عرفان سیاسی یهود، مشهد: انتشارات سخن گستر.
  • بیات، عبدالرسول و دیگران (1381)، فرهنگ واژه­ها، قم: مؤسسه فرهنگ و اندیشه دینی.
  • پارسانیا، حمید (1386)، عرفان و سیاست، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
  • پارسانیا، حمید (1385)، هفته‌نامه پنجره، ویژه‌نامه چهار خوانش از ولایت‌فقیه، شماره 31.
  • پور امینی، محمدباقر (1391)، سبک زندگی: منشور زندگی از منظر امام رضا?، مشهد: آستان قدس رضوی.
  • جعفری، محمدتقی (1387)، عرفان اسلامی، تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
  • جمال‌الدین محمد بن عبد اللَّه بن مالک الاندلسی (1348ق)، الفیة فی النحو و الصرف، القاهرة: دار الکتب المصریة.
  • جوادی آملی، عبدالله (1388)، حماسه و عرفان، تنظیم محمد صفایی، قم: اسراء.
  • ـــــــــــــ (1381)، ولایت‌فقیه، ولایت فقاهت و عدالت، قم: مرکز نشر اسراء، چ سوم.
  • ـــــــــــــ (1379)، ولایت‌فقیه ولایت فقاهت و عدالت، قم: اسراء.
  • ـــــــــــــ (1390)، مراحل اخلاق در قرآن، قم: مرکز نشر اسراء، چاپ یازدهم.
  • حسینی طهرانی، سید محمدحسین (1433)، نور ملکوت قرآن، مشهد: علامه طباطبایی.
  • حقانی، موسی (1397)، موسی نجفی، تاریخ تحولات سیاسی ایران، تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
  • خمینی (امام)، سید روح‌الله (1378)، صحیفة امام، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  • ـــــــــــــ (بی تا)، حکومت اسلامی، بی­جا: بی­نا.
  • فنایی اشکوری، محمدعلی (1385)، بحران معرفت، نقد عقلانیت و معنویت تجددگرا، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی8.
  • دلیر، بهرام (1390)، عرفان و سیاست، کتاب نقد، سال سیزدهم، شماره 59-60، تابستان و پاییز.
  • رودگر، محمدجواد (1387)، عرفان و سیاست، فصلنامه تخصصی عرفان، سال 4، شماره 15، بهار.
  • زرشناس، شهریار (1393)، واژه‌نامه سیاسی فرهنگی، قم: نشر معارف.
  • سهرابی­فر، وحید و صادقی، هادی (1392)، تحلیل نظریه عقلانیت و معنویت، پژوهش­های ادیانی، سال اول، شماره 2، زمستان.
  • شاه‌آبادی، محمدعلی (1386)، شذرات المعارف، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
  • صادقی رشاد، علی‌اکبر (1388)، معنا منهای معنا، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  • طریحی، فخرالدین (1403ق)، مجمع‌البحرین و مطلع النیرین، بیروت: دارالوفاء.
  • طباطبایی، محمدحسین (1390)، المیزان فی تفسیرالقرآن، بیروت: مؤسسه الاعلمی.
  • عالم، عبدالرحمن (1382)، بنیادهای علم سیاست، تهران: نشر نی، چاپ دهم.
  • عباس­نژاد، محسن (1384)، قرآن، مدیریت و علوم سیاسی، مشهد: بنیاد پژوهش­های قرآنی حوزه و دانشگاه.
  • جمعی از نویسندگان (1387)، قرآن، مدیریت و علوم سیاسی، مجموعه مقالات، مشهد: بنیاد پژوهش­های قرآنی حوزه و دانشگاه.
  • مرادخانی، احمد (1394)، سنت­های اجتماعی الهی در قرآن، قم: مرکز بین‌المللی نشر المصطفی.
  • مظاهری سیف، حمیدرضا (1388)، سیاست در دامان عرفان، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
  • ملکیان، مصطفی (1389)، در جستجوی عقلانیت و معنویت، مهرنامه، شماره 3.
  • ـــــــــــــ (1380)، تقریر حقیقت و تقلیل مرارت وجه اخلاقی و تراژیک زندگی روشنفکری، آفتاب، سال دوم، شماره 13.
  • ـــــــــــــ (1389)، دویدن در پی آواز حقیقت، کیان، خرداد و تیر 1379، به نقل از هادی صادقی، معرفت کلامی، سال اول شماره 3، پاییز.
  • ـــــــــــــ (1385)، سازگاری معنویت و مدرنیته، بازتاب اندیشه، شماره 77.
  • ـــــــــــــ (1378)، اسلام و لیبرالیسم، مجله کیان شماره ۴۸، سال نهم، مرداد و شهریور.
  • ـــــــــــــ (1388)، معنویت گوهر ادیان، سنت و سکولاریسم، تهران: صراط.
  • ـــــــــــــ (1385)، تحلیلی از استاد ملکیان درباره عرفان، مفاهیم و راهکارهایش com/Template1/Ne، 15/2/1400.
  • منصور هاشمی، محمد (1385)، دین اندیشان متجدد، روشنفکری دینی از شریعتی تا ملکیان، تهران: انتشارات کویر.
  • مهدوی کنی، محمد سعید (1387)، دین و سبک زندگی، تهران: دانشگاه امام صادق?.
  • یثربی، سید یحیی (1391)، عرفان نظری، قم: بوستان کتاب، چاپ هفتم.