واکاوی رفتار مجرمانه ناشی از انتقال بیماری کرونا

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار حقوق جزا و جرم شناسی دانشکده حقوق پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی پردیس فارابی دانشگاه تهران و مربی دانشگاه پیام نور

3 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی دانشکده آزاد اسلامی واحد قم

10.22034/ra.2022.532820.2679

چکیده

در حال حاضر بیماری کرونا که ناشی از ویروسی نوظهور و واگیردار است، در حال افزایش بوده و باعث مرگ تعداد قابل توجهی از افراد شده است. در این میان، تحلیل رفتار فرد ناقل و بررسی مسئولیت وی مدت­هاست مورد توجه دولت­ها، جوامع، رسانه­ها و حقوقدانان است. آنچه که به این توجه دامن می­زند عوارض سنگین انتقال ویروس و نبود راه درمان مشخص است. به خاطر همین عوارض، سیاستمداران در کشورهای مختلف بر آن هستند تا با برخوردهای قهری و سختگیرانه جلوی پیشرفت این پاندمی را بگیرند، که یکی از اقدامات مؤثر، واکنش کیفری در مقابله با ناقلین کرونا می­باشد، که برای نیل به این مقصود توجه به رفتار فرد ناقل و تحلیل آن و در نهایت تطبیق آن با قوانین کیفری موجود، جهت اقدام به هنگام ضروری می­نماید. در این مقاله سعی بر تعیین مسئولیت فرد در صورت انتقال ویروس کرونا بوده و با بررسی جرایم مختلف در این حوزه سعی بر ارائه دیدگاهی مبسوط در تحلیل رفتار و پیامدهای آن در اثر انتقال ویروس خواهد بود. البته در این میان توجه به ویژگی­های ویروس به ویژه کشنده بودن آن نیز، جای دقت دارد، که سعی خواهد شد، به تناسب به آن­ها پرداخته شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examining Criminal Behaviour Resulting from the Transmission of Coronavirus

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ebrahim Shams Nateri 1
  • Amir Bagherzadegan 2
  • Mohammad Mozafari 3
1 Associate Professor in Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Tehran University, Farabi Campus
2 PhD Candidate of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Tehran University, Farabi Campus, Lecturer in Payam-e Noor University
3 PhD Candidate of Criminal Law and Criminology, Department of Law, Qom Branch, Islamic Azad University
چکیده [English]

Coronavirus disease that results from an emerging infectious virus has increased significantly and brought many lives to the death. Accordingly, analysis of the behavior of the carrier of the disease and his/her responsibilities has attracted the attention of states, communities, media, and lawyers because the transmission of the virus has serious consequences and definitive treatment is lacking.  Therefore, politicians in different countries try to prevent the spread of the pandemic through forced encounters and strict measures such as penal actions. To this aim, consideration of the intent of the carrier, analysis of his behavior, and matching it with penal law is necessary. The current research is an attempt to examine the responsibility of the transmitter and compare it with other similar crimes to arrive at a comprehensive view for analyzing the behavior of the carrier and the consequences associated with it. Some notable characteristics of the virus such as fatality are also considered.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Causation
  • Murder
  • Public Health Threat
  • Virus Transmission
  • Coronna
  • آقایی­ نیا، حسین (١٣٩٢)، جرایم علیه اشخاص، تهران: نشر میزان.
  • الهی منش، محمدرضا؛ مرادی اوجقاز، محسن (۱۳۹۲)، جرائم علیه اشخاص، تهران: انتشارات مجد.
  • حسنی، نجیب (۱۳۹۲)، شرح قانون العقوبات القسم الفاس، قاهره: دار النهر العربیه.
  • صادقی، محمدهادی (١٣٨٧)، جرایم علیه اشخاص، تهران: نشر میزان.
  • شامبیاتی، هوشنگ (١٣٨٤)، حقوق کیفری اختصاصی، ج ١، تهران: انتشارات مجد.
  • شاکری، ابوالحسن؛ مرادی کندلاتی، اسفندیار (١٣٨٨)، بررسی امکان ارتکاب قتل عمدی از طریق ترک فعل در فقه و حقوق کیفری، فقه و مبانی حقوق اسلامی، دفتر ١.
  • کاتوزیان، ناصر (۱۳۷۸)، الزام­های خارج از قرارداد مسئولیت مدنی، ج۱، چ ۶، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • محقق حلی، نجم‌الدین (١٤٠٣ق)، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ چهارم، تهران: انتشارات استقلال.
  • مصدق، محمد (1397)، تحول حقوق کیفری در قتل شبه‌عمد و خطای محض از منظر قانون مجازات اسلامی 1392، ماهنامه دادرسی، شماره ١٢٨، سال ٢٢.
  • مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۹)، مجموعه استفتائات جدید، چاپ اول، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی‌طالب ?.
  • عوده، عبدالقادر (۱۴۰۵)، التشریع الجنایی الاسلام، ج۱، چ ۹۶، بیروت: انتشارات مؤسسه الرساله.
  • فروغی، فضل‌الله و همکاران (1394)، نحوه­ی احراز مسئولیت کیفری در بیمای­های واگیردار، فصلنامه حقوق پزشکی، سال نهم، شماره 35.
  • مرعشی، سید محمدحسن (بی­تا)، حقوق کیفری، بحثی پیرامون مقاله قتل عمد، شبه‌عمد و خطا محض و نکاتی چند درباره این مفاهیم، بی­جا: بی­نا.
  • شهید ثانی (بی­تا)، شرح لمعه، کتاب القصاص، بیروت: دارالمعارف.
  • حر عاملی (بی­تا)، وسائل‌الشیعه، بیروت: دارالاحیا التراث العربی.
  • صادقی، محمدهادی (1382)، حقوق جزای اختصاصی، چ 20، تهران: انتشارات میزان.
  • خمینی، روح‌الله (1390ق)، تحریرالوسیله، النجف الاشرف: مطبعه الآداب.
  • میرمحمد صادقی، حسین (1389)، جرایم علیه اشخاص، تهران: انتشارات میزان.
  • احسان­پور، سید رضا (1389)، بررسی امکان تطبیق عنوان محاربه بر انتقال گسترده ویروس ایدز، فصلنامه فقه پزشکی، سال دوم، شماره 3 و 4، تابستان و پاییز.
  • سفلایی (1390)، هشتگرد، قابل دسترسی در وبگاه دادگستری به نشانی:
  • http://www.dadgostari.com,Accessed December 13,2011
  • مصیبی، محمدامین (1393)، مسئولیت کیفری ناشی از انتقال ویروس مولد ایدز، قابل دسترسی در: http://www.mosayebi-law.blogfa.com/post-20.aspx
  • شمس ناتری، محمدابراهیم و همکاران (1395)، قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی، چاپ سوم، تهران: نشر میزان.
  • احسانی­فر، رضا (1399)، ابعاد فقهی و حقوقی بیماری­های واگیر خطرناک و سریع الانتشار از منظر قاعده­ی وجوب دفع ضرر محتمل، ویژه­نامه پژوهش‌نامه­ی حقوق اسلامی، شماره 64، سال هفدهم، بهار 1399.
  • عاملی، محمد بن مکی (شهید اول) (بی­تا)، القواعد و الفوائد، تحقیق سید عبد الهادی حکیم، قم: کتاب‌فروشی مفید.
  • محمودی، اکبر (1399)، عدم رعایت بهداشت در برابر بیماری­های واگیردار (به‌ویژه کرونا) از نگاه فقه و حقوق، ویژه­نامه پژوهش‌نامه­ی حقوق اسلامی، شماره 64، سال هفدهم، بهار 1399.
  • محمدی جورکویه، علی (1399)، مسئولیت ناشی از انتقال بیماری واگیر و ویروس، ویژه­نامه پژوهش‌نامه­ی حقوق اسلامی، شماره 64، سال هفدهم، بهار 1399.
  • هوشمند فیروزآبادی، حسین (1399)، امکان­سنجی رفع مسئولیت مدنی ناقلان بیماری­های همه‌گیر در پرتو قاعده تحذیر، ویژه­نامه پژوهش‌نامه­ی حقوق اسلامی، شماره 64، سال هفدهم، بهار 1399.
  • پارسای، سوسن و همکاران (بی­تا)، تماس زودرس با بیمار، تهران: دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی.
  • هادی، مهدی (1398)، کرونا ویروس جدید، تهران: دانشگاه علوم پزشکی تهران.
  • حاتمی، حسین و همکاران (1392)، کتاب جامع بهداشت عمومی، چاپ سوم، تهران: دانشگاه علوم پزشکی بهشتی.
  • مصطفوی، سید محمدکاظم (1417ق)، القواعد، چاپ سوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  • روشن، محمد و محمد صادقی (1390)، ضمان ناشی از انتقال بیماری جنسی، مجله فقه پزشکی، شماره هفت و هشت، تابستان و پاییز 1390، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
  • یزدانیان، علیرضا (1391)، طرح مسئولیت مدنی آموزگار ناشی از عمل دانش­آموز در حقوق ایران با مطالعه­ی تطبیقی حقوق فرانسه، مجله­ی دانش حقوق مدنی، شماره­ی یک، بهار و تابستان 1391.
  • یزدانیان، علیرضا و مریم ثقفی (1393)، مسئولیت مدنی بیماران مبتلا به بیماری­های واگیردار، مجله آموزه­های فقه مدنی، شماره 10، پاییز و زمستان 1393.
  • مکارم شیرازی، ناصر (1429ق)، احکام پزشکی، قم: انتشارات مدرسه امام علی بن ابی‌طالب?.
  • هونگ، جانگ ون (1398)، دستورالعمل عمومی پیشگیری از ابتلا به ویروس کووید 19 (کرونا ویروس جدید)، ترجمه امین بذرافشان و همکاران، شانگهای: انتشارات علم و فناوری شانگهای.
  • مصاحبه با وزیر بهداشت دکتر نمکی مشاهده شده در تاریخ 17/3/1400 در وبگاه: https://www.mehrnews.com/news/5161198
  • شمس ناتری، محمدابراهیم (1395)، تقریرات دوره دکتری درس جزای عمومی، قم: پردیس فارابی دانشگاه تهران.
  • ــــــــــــــ (1399)، مصاحبه با عنوان: بررسی مرگ ناشی از انتقال ویروس کرونا از منظر حقوق کیفری، مشاهده شده در تاریخ 17/3/1400 در وبگاه: https://www.hawzahnews.com/news/903060
  • https://iqna.ir/fa/news/3886713/1400/03/09
  • https://www.55online.news/fa/tiny/news-144765
  • Yuliya Talmazan (2020), "Deadly coronavirus likely to spread, China warns as U.S. prepares to evacuate staff", NBC News, Retrieved 2020-01-26.
  • Faith Karimi; Eliott C. McLaughlin (2020), "A fourth case of coronavirus is confirmed in the US as China struggles to contain outbreak", CNN, Retrieved 2020-01-26.
  • Schnirring, Lisa (2020), "Doubts rise about China's ability to contain new coronavirus", CIDRAP, Retrieved 26 January 2020.
  • Saey, Tina Hesman (24 January 2020), "How the new coronavirus stacks up against SARS and MERS", Archived from the originalon 25 January 2020. Retrieved 25 January2020.
  • Schep J. Criminal Law. 1th ed,  U S: International Publishing Company; p.73.
  • AFAO position, criminal prosecution of HIV transmission, afao.org.au
  • Aiello AE/Larson EL/Sedlak R, Personal health: Bringing good hygiene home, Am J Infect Control, 36 (10) ,2008, pp152-165.
  • Department of Health, Essence of Care: Patient-Focused Benchmarking for Health Care Practitioners London: The Stationery Office, 2001.