بررسی رعشه اعضاء بدنی در پرتو رابطه نفس و بدن از دیدگاه ابن سینا و مقایسه اجمالی آن با دیدگاه ملاصدرا

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه شاهد

2 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه شیراز

10.22034/ra.2022.534090.2685

چکیده

تعلق نفس ناطقه به بدن و رابطه این دو با هم از مهم­ترین مسائل در حکمت سینوی و متعالیه است که مباحث بسیاری را تحت­الشعاع خویش قرار می­دهد. یکی از این موارد، حدوث رعشه در عضو یا اعضاء بدنی می­باشد. به هنگام رعشه مقتضای حرکت ارادی نفس ناطقه با مقتضای طبیعت عضو بدنی ناسازگار می­گردد. بدین صورت که مثلاً نفس ناطقه حرکت دست به سوی چپ یا سکون را اراده می­نماید ولی طبیعت این عضو در تعارض با آن قرار دارد و به­گونه دیگری حرکت می­کند. ابن­سینا عواملی را در مورد چگونگی حدوث رعشه بیان می­دارد که مهم­ترین آنها عبارت­اند­از: ضعیف گشتن اعضاء بدنی به جهت عوامل نفسانی، سست شدن اعصاب در اعضاء بدنی و اختلال حرکتی اعضاء بدنی به دلیل عوامل مادی خارجی. ملاصدرا نیز عروض رعشه را به دلیل اختلال در کارکرد قوای بدنی و مادی می­داند. در پژوهش حاضر اثبات گردید که همه این عوامل مورد نظر ابن­سینا در پرتو رابطه نفس ناطقه با بدن قابل تحلیل و بررسی هستند و لذا مهم­ترین عامل حدوث رعشه، اختلال در این رابطه می­ باشد.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Tremor of Body Organs in the Light of the Relationship between Soul and Body in the View of Ibn Sina and a Concise Comparison with Mula Sadra

نویسندگان [English]

  • Mahmood Seyedi 1
  • Mohammad Reza Farahmandkia 2
1 Assistant Professor in the Department of Islamic Philosophy and Wisdom, Shahed University
2 PhD Candidate of Islamic Philosophy and Theology, Shiraz University
چکیده [English]

Attachment of the rational soul to the body and the relationship between them has been among critical issues in transcendental and Sinavi wisdom, which has affected many related subjects. One of them is the occurrence of tremors in body organs in which the voluntary motion of the rational soul becomes inconsistent with the necessities of a bodily organ. For instance, when the rational soul is willing to turn a hand to the left or keep it stable, the nature of the organ reacts contrastingly and moves differently. Ibn Sina discusses that some factors are involved in the occurrence of termor including feebleness of bodily organs due to soul-related factors and nerve lassitude in bodily organs due to external material factors. Mula Sadra also believes that the occurrence of tremors is the result of mal-functions in material and bodily powers. The present research proves that all the factors pointed to by Ibn Sina concerning the relationship between rational soul and body can be explained. Thus, the main cause of the tremor originates from the impaired relationship between the body and the rational soul. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibn Sina
  • Mulla Sadra Tremor
  • Rational Soul
  • Body
  • Bodily Organ
  • ابن­ سینا، حسین بن­عبدالله (1386)، قانون در طب‏، ترجمه علیرضا مسعودی، اصفهان، انتشارات مرسل.‏
  • ــــــــــــ (2005 م)، القانون فی الطب،‏ بیروت‏: دار احیاء التراث العربی.
  • ــــــــــــ (1371)، المباحثات‏، تصحیح محسن بیدار فر، قم‏: ایران.
  • ــــــــــــ (1379)، النجاة، تصحیح محمدتقی دانش‌پژوه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران‏.
  • ــــــــــــ (بی­تا)، رسالة فی الأدویة القلبیة، بی­جا.
  • ــــــــــــ (1363)، المبدا و المعاد، تصحیح، عبدالله نورانى،‏ تهران‏: مؤسسه مطالعات اسلامى‏.
  • ــــــــــــ (1404 ق)، التعلیقات،‏ تحقیق عبدالرحمن بدوى،‏ قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
  • ــــــــــــ (1418 ق)، الإلهیات من کتاب الشفاء، تصحیح حسن­زاده آملى،‏ قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
  • ــــــــــــ (1953م)، رسائل، تصحیح حلمى ضیاء اولکن،‏ استانبول: دانشکده ادبیات.
  • ‏ ــــــــــــ (1400)، رسائل، تصحیح محسن بیدار فر، قم: بیدار.
  • ــــــــــــ (1371)، المباحثات،‏ تحقیق محسن بیدارفر، قم‏: بیدار.
  • ــــــــــــ (1404 ق)، طبیعیات‏ شفاء، تحقیق سعید زائد، قم‏: مرعشى نجفى.
  • ــــــــــــ (2007 م)، رسالة فی النفس و بقائها و معادها، تحقیق از فواد الاهوانى پاریس‏: دار بیبلیون‏.
  • ــــــــــــ (1332)، قراضه طبیعیات‏، تصحیح دکتر غلامحسین صدیقى،‏ تهران‏: انجمن آثار ملى.
  • ــــــــــــ (1383)، رگ‏شناسى، تصحیح سید محمد مشکوة، همدان:‏ دانشگاه بوعلی سینا.
  • ابن رشد (بی­تا)، شرح ابن رشد لأرجوزة ابن­سینا، قطر: جامعة قطر.
  • اسفراینى نیشابورى،‏ فخرالدین (1383)، شرح النجاة، تحقیق حامد ناجى اصفهانى‏، تهران‏: انجمن آثار و مفاخر فرهنگى‏.
  • رازی، محمد بن عمر (1384)، شرح الإشارات و التنبیهات، تصحیح از دکتر نجف‏زاده، تهران‏: انجمن آثار و مفاخر فرهنگى
  • ‏ طوسی، نصیرالدین (1375)، الاشارات و التنبیهات، قم: دفتر نشر الکتاب.
  • ملاصدرا، محمد بن ابراهیم (۱۹۸۱)، الحکمة المتعالیة فى‏الاسفار العقلیة الاربعه، امینی و امید، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
  • ــــــــــــ (1361)، العرشیة، تصحیح غلامحسین آهنى، تهران: انتشارات مولى‏.
  • ــــــــــــ (۱۳۶۰)،‏ الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهى‏.