نقش آفرینی طنز در سبک زندگی اسلامی از منظر شریعت

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار فقه و اصول مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی

چکیده

طنز از مهم­ترین و مؤثرترین قالب­های هنری است که می­تواند به­راحتی در احساسات و عواطف مخاطب تأثیر بگذارد و پیام خود را غیرمستقیم در عمق جان وی بنشاند ولی درباره جایگاه آن در سبک زندگی اسلامی اختلاف نظر به چشم می­خورد. برخی بر آنند که طنز خلاف واقع است و موجب توهین و تنقیص افراد می­شود. در نتیجه جایگاه چندانی در سبک زندگی اسلامی ندارد. از طرفی عامه مردم غالباً طنز را با مطربی و دلقکی یکسان می­پندارند. این نوشتار با بررسی سخنان اصحاب دانش و ادب و دیدگاه شریعت اسلام به این نتیجه رسیده است که طنز اصیل با شرایط مد نظر در چارچوب شریعت، مطلوب است و در عرصه­های گوناگون سبک زندگی اسلامی، از جمله تفریح و نشاط جامعه، نظارت بر مسئولان، تهذیب نفس، امر به معروف و نهی از منکر و آموزش، جایگاه شایسته­ای دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Satire in Islamic Lifestyle from Sharia’s perspective

نویسنده [English]

  • zeinolabedin najafi
استادیار فقه و اصول مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی
چکیده [English]

Satire is one of the most important and effective artistic technique which may have an impact on feelings and emotions of the audience conveying its message deep down in an indirect manner. However, there are arguments regarding its place in Islamic lifestyle. Some hold that it is against reality and insults people and, therefore, doesn’t play such an important role in Islamic lifestyle. The majority of people deem satire as buffoonery. This paper studies the words of scholars and has concluded that the original satire in the framework set by the Sharia is desirable and has a worthwhile position in many areas of Islamic lifestyle including social recreation and merriment, supervision of the officials, refinement of self and education.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Satire
  • Satire in Sharia
  • Islamic lifestyle
-          قرآن کریم.
-          نهج­البلاغه (1392)، جمع­آوری: شریف رضی، ترجمه: علی شیروانی، قم: دفتر نشر معارف، چاپ سوم.
-          آرین­پور، یحیی (1372)، از صبا تا نیما، تهران: زوار، چاپ چهارم.
-          ابن شعبه حرّانی، حسن بن علی (1363)، تحف العقول، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ دوم.
-          ابن منظور،  محمد بن مکرم (بی­تا)، لسان العرب، بیروت: دار الکتب العلمیة.
-          اصلانی، محمدرضا (1385)، فرهنگ واژگان و اصطلاحات طنز، تهران: کارون.
-          انصاری، مرتضی (1430)، کتاب المکاسب، قم: مجمع الفکر الاسلامی، چاپ سیزدهم.
-          بهایی، بهاءالدین محمد بن حسین (1381)، کشکول، ترجمه و تحقیق: عزیزالله کاسب، تهران: انتشارات گلی، چاپ هفتم.
-          بهزادی اندوهجردی، حسین (1378)، طنز و طنزپردازی در ایران، تهران: نشر صدوق.
-          پاینده، ابوالقاسم (بی­تا)، نهج­الفصاحه، بی­جا: سازمان چاپ و انتشارات جاویدان، چاپ هفتم.
-          تفتازانی، سعدالدین (1368)، شرح المختصر، قم: انتشارات علامه، چاپ دوم.
-          جرجانی، علی بن محمد (1411)، التعریفات، بیروت: دار الکتاب اللبنانی.
-          جوهری، اسماعیل بن حمّاد (1419)، الصحاح، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
-          حرّ عاملی، محمد بن حسن (1429)، وسائل الشیعة و مستدرکها، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
-          حسن­زاده آملی، حسن (1364)، دیوان اشعار، تهران: انتشارات مرکز نشر فرهنگی رجاء.
-          حلبی، علی­اصغر (1377)، طنز و شوخ­طبعی در ایران و جهان اسلام، تهران: انتشارات بهبهانی.
-          خوانساری، آقاجمال (1355)، کلثوم­ننه، با طرح­های بیژن اسدی­پور، تهران: مروارید.
-          دهخدا، علی­اکبر (1335)، لغت­نامه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، ج34.
-          ــــــــــــــــ (1341)، لغت­نامه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، ج38 و 51.
-          ــــــــــــــــ (1351)، لغت­نامه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، ج41.
-          راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1362)، مفردات الفاظ القرآن، بی­جا: کتاب­فروشی مرتضوی، ج2.
-          زارع آملی، عزیزالله (1393)، طنز در آیینه فقه، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار (ع).
-          زمخشری، محمود بن عمر (بی­تا)، اساس البلاغه، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
-          صدر، رؤیا (1381)، بیست سال با طنز، تهران: هرمس.
-          عمید، حسن (1357)، فرهنگ فارسی عمید، تهران: امیرکبیر، چاپ سیزدهم.
-          کلینی، محمد بن یعقوب (1388)، الأصول من الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیه، چاپ سوم.
-          گروه معارف مرکز پژوهش­های اسلامی صدا و سیما (1387)، پژوهشی درباره طنز در شریعت و اخلاق، قم: مؤسسه بوستان کتاب، چاپ دوم.
-          مألوف، لوئیس (بی­تا)، المنجد فی اللغة والأعلام، بیروت: دار المشرق، چاپ بیست­ویکم.
-          متقی هندی، علاءالدین (1431)، کنز العمّال فی سنن الأقوال والأفعال، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
-          مجلسی، محمدباقر (1385)، بحار الأنوار، تهران: دار الکتب الإسلامیه، چاپ سوم.
-          محمدی ری­شهری، محمد (1384)، میزان الحکمة، ترجمه: حمیدرضا شیخی، قم: مؤسسه فرهنگی دارالحدیث، چاپ پنجم.
-          معین، محمد (1377)، فرهنگ معین، تهران: امیرکبیر، چاپ دوازدهم.
-          موسوی خمینی، سید روح­الله (1373)، المکاسب المحرمة، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
-          ــــــــــــــــــــــــــــ (1361)، صحیفه نور، تهران: وزارت ارشاد.
-          موسوی خویی، سید ابوالقاسم (1377)، مصباح الفقاهة، تدوین: محمدعلی توحیدی، قم: مکتبة الداوری.
-          مولوی، جلال­الدین محمد (1357)، مثنوی معنوی، تهران: امیرکبیر.
-          نراقی، ملامحمد (1364)، معراج السعادة، بی­جا: کانون انتشارات علمی.
-           http://farsi.khamenei.ir/