آرزوی مرگ از دیدگاه تفسیری ملاصدرا

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

10.22034/ra.2022.529140.2652

چکیده

صدرالمتألهین از طریق بررسی و تفسیر اخلاق‌محورانه آیات تمنای موت نشان داده است که محب کامل و صادق خدا به دلایلی چون ولایت کامله خدا و برای وصول به سعادت اخروی و هم نجات از دنیای دنیّ و نیز به دلیل عرفان و شناخت خدا، آرزومند مرگ است. او تنها در صورتی که متقاضی استکمال بیشتر باشد، می‌تواند با تحمّل دوری محبوب، تقاضای دوام و بقای در دنیا را داشته باشد. موت ارادی و گونه عمل و زندگی این افراد نشان از آرزوی اصیل مرگ است که در نهاد آن‌هاست. محبت خود و دنیا و محبت خدا در طیفی ذومراتب و به شدت و ضعف در مؤمنین وجود دارد. محبت خدا چون به کمال برسد و محبت دنیا میل به صفر کند. تعبیر دیگرش، ولایت و عشق است و برانگیزاننده شوق و آرزوی مرگ است. اما آرزوی مرگ از شور زندگی نمی‌کاهد و ولیّ کامل تا در دنیا است به فکر تعمیر قلوب مردم و تکامل ایشان است. آرزوی مرگ اقدام برای مرگ نیست؛ بلکه مرگ ارادی و انقطاع از این دنیا و اشتغال به محبوب است تا زمانی که مرگ حقیقی رخ دهد و لقای کامل در دنیایی با ظرفیت بیشتر حاصل شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Desire for Death in the Interpretive Perspective of Mulla Sadra

نویسنده [English]

  • Naser Mohammadi
Associate Professor in Department of Philosophy and Theology, Payam-e Noor University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Mulla Sadra, through a moral-based analysis and interpretation of Quranic verses on the desire for death, has shown that an honest and perfect servant of God, due to belief in the absolute authority of God, obtaining the next world’s bliss, seeking survival from the inferior world and holding mystical knowledge about God, yearns for death. However, when the servant has an inclination for further elevation, he can tolerate the distance from the beloved and pray for further endurance in the world. Willingly death and the conduct of these individuals represent an authentic desire for death in their nature. Faithfuls have a continuum of love from self-love to love for the world and love for God. When the love for God reaches its perfection, love for the world inclines toward naught. It means that love and guardianship of God motivate the desire for death. Yet, the desire for death does not decrease the passion for life. The desire for death does not mean committing suicide, rather it means seclusion from the world and its business until the real death occurs. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Affection for God
  • Desire for Death
  • Willingly death
  • Authority of God
  • Herefterly Bliss
  • Mulla Sadra
  • قرآن کریم.
  • نهج­البلاغه، سید رضی، محمدبن‌حسین.
  • جوادی آملی، عبدالله (1388)، مراحل اخلاق در قرآن، قم: اسراء.
  • راغب اصفهانی، حسین (1390)، مفردات الفاظ قرآن کریم، ترجمه حسین خداپرست، زیر نظر عقیقی بخشایشی، قم: نوید اسلام.
  • سجادی، سیدجعفر (1370)، فرهنگ لغات و اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران: کتابخانه طهوری.
  • صدرالمتألهین شیرازی، محمدبن ابراهیم (1380)، الاسفار الاربعه، تصحیح، تحقیق و مقدمه مقصود محمدی و علی‌اکبررشاد، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  • ـــــــــــــ (1379) ، تفسیر القرآن، تصحیح محمد خواجوی، قم: بیدار.
  • ـــــــــــــ (1386)، مفاتیح‌الغیب، تصحیح، تحقیق و مقدمه نجفقلی حبیبی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  • ـــــــــــــ (1381 الف)، المبدأ و المعاد، تصحیح، تحقیق و مقدمه محمد ذبیحی و جعفرشاه نظری، تهران: حکمت.
  • ـــــــــــــ (1381 ب)، کسر اصنام الجاهلیه، تصحیح، تحقیق و مقدمه دکتر محسن جهانگیری، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، تهران.
  • صلیبا، جمیل (1366)، فرهنگ فلسفی، ترجمه منوچهر صانعی دره‌بیدی، تهران: حکمت.
  • طباطبایی، سیدمحمدحسین (1364)، تفسیر المیزان، ترجمه ناصر مکارم شیرازی و سیدمحمدباقر موسوی‌ همدانی، تهران: بنیاد فکری و علمی علامه طباطبایی.
  • عراقی، شیخ فخرالدین ابراهیم همدانی (1375)، دیوان عراقی، به کوشش سعید نفیسی، تهران: سنایی.
  • فرزند وحی، جمال و سهرابیان، فاطمه (1393)، آرزو در اسلام، سراج منیر، دوره 5، شماره14، بهار 1393.
  • کلینی، ابوجعفر محمدبن یعقوب بن اسحاق (1387)، الکافی، قم: دارالحدیث.
  • اللیثی الواسطی، علی‌بن محمد (1376)، عیون الحکم و الواعظ، تحقیق شیخ حسین الحسنی البیرجندی، قم: دارالحدیث.
  • مصطفوی، حسن (1385)، التحقیق فی کلمات القرآن، تهران: مرکز نشر آثار علامه مصطفوی.
  • مطهری، مرتضی (1398ق)، قیام و انقلاب مهدی? از دیدگاه فلسفه تاریخ، تهران: صدرا.