تأثیر مراتب دینداری بر کاهش انحرافات اجتماعی درآموزه‌های قرآن

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه بیرجند

چکیده

به تصریح بسیاری از آیات قرآن و یافته‌های جامعه‌شناسی، دینداری در برابر انحرافات اجتماعی مصونیت ایجاد می‌کند و زمینه کاهش آنها را فراهم می‌آورد؛ اما پرسش این است که با این ویژگی دینداری، چرا بخشی از دینداران، اهل کج‌رفتاری نیز هستند؟ چرا بعضی مواقع دینداری نه‌تنها مصونیت ایجاد نمی‌کند که به گسترش انحرافات و مسائل اجتماعی با اشکالی جدید می‌انجامد؟ بنابراین، هدف، تبیین این مسئله با مراجعه به آیات قرآن و تفاسیر است. این هدف با اتخاذ رویکردی تفسیری و پدیدارشناسانه و استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، میسر شده است. نتایج نشان می‌دهد راز مسئله تحقیق در سیالیت و مدرج‌بودن دینداری نهفته است. از آنجا که دینداری با نگاهی تقلیل‌گرایانه، دارای هفت مرتبه قابل سنجش تجربی است، در اولین مراتب به دلیل ضعف وسستی ایمان، احتمال بروز انحراف اجتماعی بسیار است و با عبور از مراتب اولیه و حرکت به مراتب بالاتر، دینداری تقویت می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effect of Religious Grades in Decreasing Social Deviances Based on Quran Teachings

نویسنده [English]

  • Mohammadbaqer Akhoundi
Assistant Professor of Social Sciences – University of Birjand
چکیده [English]

As affirmed by many verses of the Quran and sociological findings, piety provides immunity against social deviance and lays the groundwork for reducing it. However the questions remains that: how come some pious people are also deviant? Why is it the case that sometimes piety not only provides immunity but it brings about the expansion of social deviance and issues with new forms? Therefore the goal is to explain this by referring to Quran and related interpretations. The realization of this goal has been made possible by implementing an interpretive and phenomenological approach together with a qualitative content analysis. The results show that the secret of the study lies in the fluidity of piety. Since piety from a reductionist perspective has seven grades that could be experimentally measured, at first stages due to weakness in faith, the risk of social deviation is high and as we move on from early stages to higher ones, piety is strengthened.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • Social Deviance
  • Religion
  • Religious Grades
-          قرآن کریم.
-          نهج‌البلاغه (1379)، ترجمه: محمد دشتی، قم: مؤسسه فرهنگی تبلیغاتی امیرالمؤمنین.
-          آخوندی، محمدباقر؛ معیدفر، سعید (1392)، «تأثیر سرمایه اجتماعی بر نفوذ اجتماعی دین؛ در آموزه‌های قرآن»، در: آموزه‌های قرآن، ش17، ص71-94.
-          آخوندی، محمدباقر (1392)، جامعه‌شناسی الگوی سنجش مراتب دینداری ایرانیان مسلمان، استاد راهنما: سعید مفیدتر، اساتید مشاور: حمید پارسانیا، غلامرضا جمشیدیه، رساله دکتری جامعه­شناسی مسائل ایران، مرکز تحصیلات دانشگاه پیام نور.
-          ــــــــــــــــــ (1382)، حاشیه‌نشینی در شهر مشهد و چشم‌انداز آینده، مؤسسه تحقیقات و مطالعات بین‌المللی ابرار معاصر شعبه خراسان (تحقیق منتشرنشده).
-          انجمن جامعه‌شناسی ایران (1383)، آسیب‌های اجتماعی در ایران، تهران: انتشارات آگه.
-          چلبی، مسعود (1375)، جامعه‌شناسی نظم، تهران: نشر نی.
-          حسن‌زاده آملی، حسن (1381)، انسان و قرآن، قم: قیام.
-          رابرتسون، یان (1377)، درآمدی بر جامعه، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
-          راغب اصفهانی، حسین بن محمد (بی‌تا)، مفردات الفاظ القرآن، بیروت: دار القلم.
-          صدوق، محمد بن علی (1404ق)، الخصال الممدوحة و المذمومة، بی­جا: بی­نا.
-          صدیق سروستانی، رحمت‌الله (1385)، آسیب‌شناسی اجتماعی، تهران: دانشگاه تهران، چاپ دوم.
-          طباطبایی، سید محمدحسین (1374)، ترجمه تفسیر المیزان، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه، چاپ پنجم.
-          طبرسی، فضل‌ بن‌ حسن (1372)، مجمع‌ البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصر خسرو، چاپ سوم.
-          ـــــــــــــــــــــــ (1377)، مشکاة الانوار فی غرر الاخبار، نجف اشرف: نشر المکتبة الحیدریة.
-          فضل‌الله، سید محمدحسین (1419)، تفسیر من وحی القرآن، بیروت: دار الملاک للطباعة والنشر، الطبعة الثانیة.
-          کلینی، محمد بن یعقوب (1363)، اصول کافی، ترجمه: کمره‌ای، قم: اسوه.
-          لیتل، دانیل (1381)، تبیین در علوم اجتماعی، ترجمه: عبدالکریم سروش، تهران: صراط.
-          مجلسی، محمدباقر (بی‌تا)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، تهران: انتشارات اسلامیه، ج23.
-          محسنی تبریزی، علی‌رضا (1383)، وندالیسم، بی‌جا: انتشارات آن.
-          مکارم شیرازی، ناصر (1374)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
-          نراقی، ملامهدی (1312)، جامع السعادات، چاپ سنگی، تهران.
-           http://www.imf.org/external/pubs/ft/seminar/1999/reforms/fukuyama.html
-           http://www.sse.rue.dk/instirutional/research–paper- ____- 03.pdf