امکان‌سنجی استکمال برزخی نفس درآرای صدرالدین شیرازی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه تهران، دانشگاه پردیس فارابی

2 استاد گروه فلسفه و کلام، دانشگاه تهران، پردیس فارابی،

3 دانشیار گروه فلسفه و کلام، دانشگاه تهران ، پردیس فارابی

10.22034/ra.2020.100653.2288

چکیده

ملاصدرا با مبانی جدیدی که در حکمت متعالیه تدوین کرد، دریچه‌ای نو به مباحث نفس‌شناسی گشود. او تفسیر جدیدی از نحوه آفرینش و حیات نفس پیش کشید و با توسعه حیات نفس در مرتبه مثالی و تعمیم حرکت جوهری به جوهر نفس، بستر مناسبی برای تصویر حرکت استکمالی در حیات برزخی ایجاد کرد. اما آیا می‌توان تحلیلی از مسئله استکمال و ماهیت نفس عرضه کرد که تبیین فلسفی استکمال برزخی نفس را ممکن کند؟ این مقاله، این پرسش را در اندیشه ملاصدرا می‌کاود و به این نتیجه می‌رسد که هرچند در آثار وی مواضع دوگانه‌ای راجع به استکمال برزخی نفس دیده می‌شود و او از پذیرفتن صریح موانع تبیین استکمال برزخی سرباز می‌زند، اما علاوه بر اینکه مبادی فلسفی حکمت متعالیه، ظرفیت مناسبی برای عرضه تبیین‌های عقلی مختلف در این باب دارد، خود وی نیز به برخی از این طرق اشاره کرده و پاسخ مثبتش به مسئله استکمال برزخی نفس، در آرای فلسفی، کلامی و تفسیری‌اش دیده می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Feasibility Study of Human Soul’s Purgatorial Evolution in the View of Mulla Sadra

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Razi Zade 1
  • Mohammad Mohammad Rezaei 2
  • Mansoor Nasiri 3
1 PhD Candidate of Islamic Philosophy and Theology, Tehran University, Farabi Campus
2 Professor of Islamic Philosophy and Theology, Tehran University, Farabi Campus
3 Associate Professor of Islamic Philosophy and Theology, Tehran University, Farabi Campus
چکیده [English]

Adopting new foundations in transcendental wisdom, Mulla Sadra has developed renewed viewpoints toward study of the soul. He has offered new explanations for souls’ life and quality of its creation and laid a proper groundwork for portraying the evolution of soul between death and resurrection by picturing the souls’ life through examples and generalizing the substantial motion to substantiality of the soul. Authors are to answer whether any analysis of evolution and nature of the soul can offer a philosophical explanation for the purgatorial evolution of the soul. It is concluded that although Mulla Sadra has adopted inconsistent positions toward the evolution of soul and refrains from definitive agreement with the obstacles toward any explanation for evolution of soul between death and resurrection, philosophical foundations of his transcendental wisdom enjoy potential capabilities for logical explanation in this regard. In addition, he has implicitly confirmed the purgatorial evolution of soul in his commentaries and his theological and philosophical views.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mulla Sadra
  • Soul’s Evolution
  • Purgatory
  • Immateriality of Soul