اثبات سرشت قدسی انسان بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی(ره) در هبوط حضرت آدم(ع)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه کلام مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران

10.22034/ra.2023.543488.2725

چکیده

از جمله مبانی مهم انسان­ شناختی، مسئله خیر، شرّ یا خنثی بودن انسان است. علامه طباطبایی(ره) با اعتقاد به فطرت، حبّ ذات، شوق به کمال و فرار از نقص، میل ذاتی انسان به خوبی­ها را تحلیل کرده است. اما این مقاله قصد دارد از روشی نوین این نظریه را بررسی کند. نقطه عزیمت این روش ابتکاری، تحلیل علامه از جریان خلقت و هبوط حضرت آدم(ع) است. علامه حقایقی چون خلافت، نفخ روح، سجده فرشتگان، تعلیم اسماء، سکونت در بهشت و هبوط را نه منحصر به حضرت آدم(ع)، بلکه ناظر به ساختار وجودی نوع انسان می­داند. بر همین اساس ابتدا دیدگاه علامه طباطبایی(ره) در چگونگی هبوط حضرت آدم(ع) تحلیل شده و در ادامه دلالت­ های این تحلیل انسان­ شناختی بر نیک­ سرشتی انسان تبیین شده است. روش تحقیق این مقاله توصیفی تحلیلی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Substantiating the Sacred Nature of Man based on Allamah Tabatabaei’s View on Fall of Adam

نویسنده [English]

  • Abdullah Mohammadi
Assistant Professor of the Department of Rhetoric at the Research Institute of Hikmat and Philosophy of Iran
چکیده [English]

Good, evil, or neutrality of human nature has been among the important anthropological underpinnings. Holding belief in human natural instinct, self-love, the tendency toward perfection, and avoidance of imperfection, Allamah Tabatabaei believes that human is naturally inclined toward good. However, the current research intends to analyze this view from a new perspective. The departure point of this innovative attempt is the commentary of Allamah on the issue of the creation and fall of Adam. Allamah believes that facts such as succession, the breath of the divine spirit, prostration of angels, Teaching of the names, residence in paradise, and fall are not only particular to Adam but to humankind due to Man’s existential structure. Thus, the view of Allmah on the quality of fall is primarily discussed and then, the reasonings that emerged from this anthropological analysis substantiating the goodness of human instinct are explained. The method of this research was descriptive-analytical.   

کلیدواژه‌ها [English]

  • Human Instinct
  • Allamah Tabatabaei
  • Fall
  • Succession
  • قرآن کریم.
  • کتاب مقدس (1996)، تهران: نشر ایلام.
  • ابن­طفیل، حکیم (1993)، حیّ بن یقظان، مقدمه و تعلیق از دکتر البیر نصرى نادر، بیروت: دارالمشرق.
  • ابن­سینا (1400ق)، رسائل، قم: انتشارات بیدار.
  • ــــــــ (1326ق)، تسع رسائل فی الحکمة و الطبیعیات، قاهره: دارالعرب.
  • الیاده، میرچا (1373)، آیین گنوسی و مانوی، ترجمه ابوالقاسم اسماعیل­پور، تهران: انتشارات فکر روز.
  • پارسانیا، حمید (1389)، هستی و هبوط، انسان در اسلام، ویراست دوم، قم: دفتر نشر معارف.
  • توکلی، غلامحسین (1384)، سرشت انسان، فصلنامه علمی­-پژوهشی انجمن معارف اسلامی ایران، سال اول، شماره سوم، صص 45-73.
  • جوادی آملی، عبدالله (1392)، تفسیر تسنیم، ج3 و 28، قم: نشر اسراء.
  • حلبی، علی‌اصغر (1374)، انسان در اسلام و مکاتب غربی، تهران: نشر اساطیر.
  • روسو، ژان ژاک (1369)، امیل، آموزش‌وپرورش، ترجمه غلامحسین زیرک زاده، تهران: انتشارات سهامی چهره.
  • سارتر، ژان پل (1386)، اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر، ترجمه مصطفی رحیمی، تهران: نشر نیلوفر.
  • سلیمانی اردستانی، عبدالرحیم (1389)، سرشت انسان در اسلام و مسیحیت، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
  • صدوق، محمد بن علی بن بابویه قمی (1413ش)، من لایحضره الفقیه، قم: انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
  • طباطبایی، سیدمحمدحسین (1428ق)، الانسان و العقیده، تحقیق علی اسدی، صباح ربیعی، قم: نشر باقیات، چاپ دوم.
  • ـــــــــــ (1371)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: اسماعیلیان، ج1، 3، 4، 8، 12، 13، 14، 17، 20.
  • ـــــــــــ (1419ق)، رسائل توحیدیه، بیروت: موسسه النعمان، رسالة الوسائط، چاپ اول.
  • ـــــــــــ (بی­تا الف)، تفسیر البیان فی الموافقة بین الحدیث و القرآن، تصحیح علی اصغر ارادتی، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
  • ـــــــــــ (بی­تا ب)، مهر تابان (طبع قدیم)، قم: نشر باقرالعلوم(ع).
  • ـــــــــــ (1374)، نهایة الحکمه، قم: نشر جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  • کاپلستون، فردریک (1392)، تاریخ فلسفه، ج 7، از فیشته تا نیچه، ترجمه داریوش آشوری، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
  • کلینی، محمدبن یعقوب (1365)، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  • هابز، توماس (1393)، لویاتان، ترجمه بشیریه، تهران: نشر نی.